Het is geen toeval dat sommige momenten in uw leven juist bijblijven door een liedje. U hoort het intro, en ineens staat u weer midden in dat festival in Amsterdam of denkt u aan dat ene etentje op de grachten.
Uit een baanbrekende studie van Yiren Ren — psycholoog aan het Georgia Institute of Technology — blijkt nu dat muziek niet alleen herinneringen oproept, maar ook de inhoud van die herinneringen kan veranderen.
Ren werkte samen met onder andere Thackery Brown en muziekdeskundigen van de University of Colorado Boulder, Sophia Mehdizadeh en Grace Leslie. Zij onderzochten de subtiele relatie tussen muziek, emotie en geheugen.
Zo ging het onderzoek in zijn werk
Drie dagen lang werden deelnemers gevolgd. Op dag één leerden zij korte, emotioneel neutrale verhalen uit het hoofd. Dag twee: ze moesten de verhalen ophalen uit hun geheugen — dit keer met óf positieve muziek, óf negatieve muziek, óf gewoon stilte op de achtergrond.
Op dag drie werden ze opnieuw gevraagd die verhalen te vertellen, nu helemaal zonder muziek. Ondertussen volgden fMRI-scans hun hersenactiviteit, zodat onderzoekers precies konden zien wat er gebeurde.
Emotie kleurt het geheugen
De resultaten waren opvallend. Wie muziek luisterde bij het ophalen van de verhalen — zelfs als die verhalen zelf neutraal waren — gaf daar achteraf vaker een emotionele draai aan. Een nuchter verslag veranderde zo ineens in iets dat voelde als het plot van een Netflix-serie.
- De amygdala (emotiecentrum van het brein) en hippocampus (belangrijk voor leren & geheugen) werden actiever bij muziek.
- Met muziek “spraken” de emotionele en visuele gedeeltes van het brein intensiever met elkaar.
- Zelfs neutrale verhalen kregen achteraf vaak een emotionele lading.
De fMRI-beelden lieten letterlijk zien: het brein werkt anders als u herinneringen ophaalt op muziek. Sommige details worden helderder, andere raken juist wat vervormd. een onverwachte vondst — men wist al dat muziek roept, maar niet dat het zó herschrijft.
Wat betekent dit voor u?
Volgens Ren kunnen deze inzichten bijzondere toepassingen hebben, zeker in de zorg. Muziek kan negatieve herinneringen bij mensen met bijvoorbeeld een depressie of PTSS positiever kleuren — op voorwaarde dat ze de juiste nummers kiezen (dus geen sombere smartlappen van Frans Bauer, liever iets vrolijks of hoopvols).
Therapeuten zouden op deze manier zelfs kunnen inzetten op muziek als hulpmiddel bij behandelingen — een trend die in grote steden als Rotterdam steeds vaker wordt gezien.
Kortom: muziek vormt het verleden, en niet altijd zoals het echt was
Deze studie benadrukt dat de relatie tussen muziek en herinnering actiever is dan u misschien dacht. Een eenvoudige playlist kan uw herinneringen kleuren, en misschien zelfs helpen oude pijn om te zetten in hoopvolle verhalen.
Dus de volgende keer als u door een playlist bladert op Spotify tijdens een wandeling door het Vondelpark — bedenk dat u niet alleen teruggaat in de tijd, maar die tijd zelf ook aanpast.
