Zou u het verschil herkennen tussen iemand met een lastige persoonlijkheid en een echte psychopaat? Onderzoekers uit New Mexico laten weten: er is één opvallend kenmerk waaraan u het kunt zien, en het zit niet in de woorden die ze kiezen — het zit in hoe ze hun hoofd bewegen tijdens een gesprek.
Stilstaande hoofden: het signaal dat men vaak mist
Het onderzoeksteam van de Universiteit van New Mexico ontdekte iets fascinerends. Vrouwen die hun hoofd nauwelijks bewegen — of zelfs volledig stilhouden — terwijl ze praten, bleken duidelijk meer psychopatische trekken te vertonen. Dat klinkt misschien onschuldig, maar het is nu wetenschappelijk onderbouwd.
“Non-verbale gedragingen, in het bijzonder de dynamiek van hoofdbewegingen, zijn een cruciale maar vaak genegeerde vorm van communicatie,” stellen de onderzoekers. ze gebruikten geavanceerde software om deze patronen bij vrouwelijke gedetineerden te analyseren.
Hoe zat het onderzoek precies in elkaar?
- 213 vrouwelijke gevangenen in de VS (leeftijden 21-57)
- Midden- en zwaarbeveiligde instellingen
- Hoofdbewegingen werden per frame uit video-interviews gehaald en gecategoriseerd: minimaal, gemiddeld of extreem
- Psychopatische eigenschappen gemeten aan de hand van de veelgebruikte ‘Hare Psychopathy Checklist’
Het resultaat was opvallend: hoe minder iemand met haar hoofd bewoog, hoe groter de kans op hoge scores voor manipulatie, impulsiviteit, kilheid of leugens. In de praktijk: wie schrikbarend stil blijft zitten aan tafel — terwijl ze praat — kan extra goed zijn in verhullen wie ze werkelijk is.
Wat betekent een hoge score op de psychopatielijst?
Op deze checklist staat een combinatie van eigenschappen: meester in manipulatie, pathologisch liegen, weinig schuldgevoel, roekeloos gedrag en zelfs criminele veelzijdigheid. Een score van 30 of hoger (op een schaal van 40) wordt in het veld als psychopatisch beschouwd.
Voor wie denkt dat alleen vrouwen zo’n stille houding inzetten — dat is niet zo. Eerder onderzoek bij mannelijke gedetineerden liet hetzelfde patroon zien. Ook zij bleken opvallend onbeweeglijk tijdens ondervragingen, vooral degenen met de hoogste psychopatie-scores.
Waarom vallen vrouwelijke psychopaten minder op?
Het stereotype van psychopaat = man is diepgeworteld, ook in Nederland. Toch zijn vrouwelijke ‘stilzitters’ niet zeldzaam. Volgens Clive Boddy (Anglia Ruskin University) kijkt de samenleving eenvoudigweg anders naar vrouwen met extreme trekjes — we verwachten het minder snel, waardoor ze makkelijker buiten beeld blijven.
Julie Aitken Schermer, psycholoog uit Canada, stelt zelfs dat mannen meestal openlijker ontregelend gedrag vertonen. Denk aan luidruchtig racen door de binnenstad van Rotterdam in een opgevoerde bak – wie dat fijn vindt, scoort vaker hoog op de checklist van psychopatische en sadistische trekken, blijkt uit recente cijfers.
Hoe herkent u verdacht gedrag in het dagelijks leven?
- Let op vrouwen die in gesprekken opvallend weinig hun hoofd bewegen — zelfs niet bij enthousiasme of emotie
- Combineer dit met een gebrek aan inlevingsvermogen, impulsief of onverantwoord gedrag
- Extra alert zijn bij duidelijke manipulatie of gevoelloosheid
En nee, géén paniek als uw beste vriendin haar hoofd af en toe stilhoudt. Het gaat om een patroon — niet om één incident. Maar deze kennis is wél waardevol. Bijvoorbeeld bij sollicitaties, in de zorg, of voor mensen die veel te maken hebben met kwetsbare doelgroepen.
Kleine tip uit de praktijk
Zelf merkte ik het laatst nog — iemand bleef tijdens een lastig gesprek opvallend onbeweeglijk. Pas achteraf viel het kwartje. Misschien toeval, misschien niet — maar sindsdien let ik bewuster op lichaamstaal. Mijn advies: sla deze tip op, deel ‘m met collega’s of vrienden. Het kan u een hoop ellende besparen.
