Kunt u zich voorstellen hoe het zou ruiken in het oude Egypte, middenin een koninklijke grafkamer? Dankzij recent onderzoek weten we het nu veel preciezer. Wetenschappers zijn erin geslaagd de geur te reconstrueren die werd gebruikt bij de bijzondere mummificatie van een Egyptische edelvrouw uit circa 1450 v.Chr.
Wat zat er in die mysterieuze balsem?
De balsem zelf bleek allesbehalve eenvoudig. Onderzoekers meldden in Scientific Reports dat het mengsel bestond uit bijenwas, plantaardige olie, dierlijke vetten, bitumen, hars uit de dennenfamilie — en dan óf een balsamische stof, óf hars van de dammar- of pistacheboom. Niet bepaald iets wat u zo bij de Jumbo in het schap ziet liggen.
De geur werd speciaal gebruikt voor het conserveren van Senetnay, die niet alleen voedster maar ook ‘sieraad van de koning’ was aan het hof van farao Amenhotep II. Opvallend: haar balsem is tot nu toe de meest complexe uit zo’n vroege periode die ooit is onderzocht.
Van graftombe naar museum: een reis door Europa
Een flinke dosis geschiedenis in een geurflesje. De geurcombinatie werd gereconstrueerd op basis van restjes uit canopische potten — deze potten met daarin Senetnays zorgvuldig gebalsemde organen werden meer dan een eeuw geleden gevonden in de koninklijke vallei nabij het huidige Luxor. Ze zijn ontdekt door niemand minder dan Howard Carter, de latere ontdekker van Toetanchamon.
Dit najaar (2025) kunnen bezoekers de unieke aroma’s zelf ervaren in het Moesgaard Museum bij Aarhus. Wie echt nieuwsgierig is: bij het Met in New York staat al een replica van Senetnays pot te bewonderen, maar voor de geur moet u echt naar Denemarken.
Geur en status: niet zomaar een potpourri
Bent u gewend dat ‘ouderwetse’ geuren vooral muf zijn? Dit onderzoek laat iets anders zien. Volgens geurhistoricus William Tullett (Universiteit York) riep hars bij de oude Egyptenaren spirituele én sociale betekenissen op. Hij zegt: “Waar wij bitumen associëren met asfalt en dennenhars met schoonmaakmiddelen, symboliseerden deze geuren toen juist eeuwigheid en status.”
Opmerkelijk detail: sommige ingrediënten kwamen oorspronkelijk uit Centraal-Europa. Dat illustreert hoe breed het handelsnetwerk van de Egyptenaren was — die hadden hun ‘Marktplaats’ al duizenden jaren geleden prima op orde.
Hoe werden de geuren gereconstrueerd?
Wetenschappers hadden aan een minuscuul laagje organisch residu in de potten genoeg om de samenstelling analytisch te ontleden én opnieuw samen te stellen. Wat bleek? Verschillende rollen in de samenleving kregen een uniek parfum mee naar het hiernamaals. Echt het tegenovergestelde van ‘one size fits all’.
Waarom dit fascineert in 2025
Hoewel mummies en piramides voor Nederlanders vaak in het rijtje ‘Egypte, kameel, toeristenvallen’ vallen, laat deze ontdekking zich moeilijk negeren. Het is cultuurgeschiedenis in je neus, en misschien inspireert het zelfs jonge parfumhuizen als Rituals of Marie-Stella-Maris tot een nieuwe limited edition — eeuwigheid in een flesje, wie wil dat nu niet proberen?
Zelf beleven? Tips en weetjes
- Ben je in Denemarken, zet dan het Moesgaard Museum zeker op je bucketlist.
- Geïnteresseerd in oud-Egyptische cultuur binnen Nederland? Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft regelmatig tentoonstellingen met originele canopische potten.
- Wist je dat geurgroepen zich aan het uitbreiden zijn? Volg bijvoorbeeld de geurwandelingen van Geurgenoegen in Utrecht — altijd verrassend waar geur je naartoe brengt.
Wie weet, ruiken we ooit de ‘geur van de eeuwigheid’ bij een lokale drogist. Maar voor nu: weer een bijzonder feitje om te delen aan de borreltafel.
