Heb je ooit stilgestaan bij de kleur van je zwembroek tijdens een dagje aan het Noordzeestrand? Misschien klinkt het overdreven, maar wetenschappers waarschuwen: sommige kleuren badkleding kunnen je aantrekkelijker maken voor haaien dan je lief is.
Waarom geel zo’n haai-magneet is
Draagt u een felgele zwembroek — of nog erger, een opvallend geel wetsuit? Marinebiologen als Gavin Naylor van het Florida Museum of Natural History zien een patroon. Geel, vooral wanneer het contrasteert met het donkerblauw van de zee, valt extra op onder water. “Het zijn de contrasten waar haaien op letten”, legt Naylor uit. Met andere woorden: jouw gele badpak kan in de ogen van een haai hetzelfde effect hebben als een frietje mayo na een avondje stappen in Utrecht — onweerstaanbaar.
Niet voor niets kennen insiders de bijnaam “yum-yum yellow” voor deze kleur, een term die sinds de jaren 70 steeds weer terugkeert bij haaienincidenten.
Kunnen haaien kleuren eigenlijk wel zien?
Gek genoeg blijkt uit onderzoeken van fysioloog Nathan Hart dat de meeste haaiensoorten waarschijnlijk kleurenblind zijn. Hun ogen kunnen vooral lichte en donkere tinten onderscheiden, geen kleuren zoals wij dat doen. Toch maakt juist het sterke verschil tussen licht en donker — bijvoorbeeld bij een felgele zwembroek tegen de diepblauwe zee — iets extra zichtbaar.
Vergelijk het met hoe goed een verkeersbord opvalt in de mist van Zuid-Holland — die knalgele kleur schreeuwt als het ware om aandacht, zelfs voor haaien die geen kleuren zien zoals wij dat doen.
Feiten uit het veld – en wat filmpjes op YouTube
Iedere zomer, als iedereen weer richting Noordwijk of Zandvoort trekt, komen de discussies over zwemveiligheid weer op. In 2023 veroorzaakte een serie haaienbeten bij Long Island flink wat onrust. Videobeelden uit Florida, waarop hamerhaaien rond een gele opblaasboot cirkelen, bieden stof tot nadenken.
Een oude instructievideo van de Amerikaanse marine laat hetzelfde zien: nog altijd kiezen haaien vaker voor de personen in felgekleurde pakken dan voor de bemanning in groene of donkere uniformen. Regionale strandwachten in Zeeland zijn daar inmiddels ook niet blind voor — in hun adviezen wordt steeds vaker gewezen op bescheiden kleuren bij surf- of duikspullen.
Zijn er ook andere risico’s?
Het blijft niet bij kleur alleen. Haaien beschikken over een griezelig goed reukvermogen — witte haaien kunnen een druppel bloed in het Oosterparkbad al op grote afstand ruiken. Maar ook reflecterende sieraden of horloges trekken de aandacht, omdat ze lijken op vis-schubben die in het zonlicht blinken. Barracuda’s zijn trouwens ook niet vies van een beetje bling — just saying.
Praktische tips voor veilig zwemmen
- Vermijd felle en contrasterende kleuren (zoals geel, oranje en felwit) wanneer u in bekende haaienwateren zwemt of duikt.
- Kies voor zwem- en duikuitrusting in donkerblauw, zwart of olijfgroen — dat valt nauwelijks op in Nederlandse wateren.
- Laat sieraden en horloges thuis — beter even zonder dan als magneet voor roofvissen.
- Heeft u een gele reddingsvest nodig? Niet twijfelen. De extra zichtbaarheid bij een noodsituatie is belangrijker dan het minieme risico op een haaien-aanval.
Zijn “haai-veilige” kleuren echt een garantie?
Uit recente publicaties blijkt: dé haai-afschrikkende kleur bestaat helaas niet. Zelfs bij surfers die hun board omspuiten in sombere tinten klimmen de cijfers van incidenten niet significant omlaag. Vooral witte haaien benaderen prooien van onderaf — de silhouetten blijven dus zichtbaar.
Opmerkelijk: onderzoeker Sam Gruber ontdekte dat citroenhaaien overdag juist gevoelig zijn voor geel, en ’s avonds meer voor groen. Dus ja — de kleurkeuze kan uitmaken, afhankelijk van waar en wanneer je zwemt.
Tot slot: wat betekent dit voor jou?
Moet je nu al je gele badkleding richting kringloopwinkel brengen? Dat is niet nodig voor een middagje zwembad Zwemcentrum Rotterdam. Maar sta je aan de Atlantische kust of ga je duiken rond Bonaire? Dan helpt het misschien nét om voor een meer bescheiden pak te kiezen. Of zoals de lifeguards in Scheveningen zeggen: “beter safe than sorry — geel is handig op het strand, maar minder handig in het water.”
Overigens heeft niemand onderzocht hoe het zit met haaien die onder invloed zijn van verboden middelen — maar dat lijkt voorlopig vooral Amerikaans nieuwsvoer.
