Luchtverontreiniging doet meer dan alleen onze luchtkwaliteit verpesten — volgens recent onderzoek beïnvloeden stoffen uit fossiele brandstoffen zelfs hoe bloemen ruiken. En geloof me, dat merk je niet alleen als je in het Vondelpark graag even blijft staan bij een veldje bloemen. Het probleem is veel groter: insecten, zoals motten en bijen, kunnen hun favoriete bloemen letterlijk niet meer vinden, vooral zodra de zon onder is.
Onzichtbare boosdoeners: hoe uitlaatgassen bloemengeur aantasten
Onderzoekers van de Universiteit van Washington ontdekten dat zogenaamde nitraatradicalen (NO3) — die onder andere vrijkomen bij het verbranden van gas, kolen en olie — de moleculen waarmee bloemen hun geur verspreiden, afbreken. Het resultaat: bestuivende insecten raken compleet in de war.
Elke bloem vormt zijn eigen chemische ‘parfum’, een uniek mengsel van tientallen stoffen. Die trekken precies de insecten aan die nodig zijn voor de bestuiving. Maar ja — als die geur plotseling verandert of nauwelijks meer te ruiken is, rijdt de bevoorrading van nectar opeens helemaal spaak.
Motten zijn de dupe — vooral ’s nachts in de stad
Jeff Riffell, een van de onderzoekers (gaf trouwens toe dat motten een superneus hebben — hun geurvermogen is te vergelijken met dat van een hond), testte hoe goed verschillende motsoorten bloemen konden vinden in een stedelijk omgeving. De uitkomst: de helft presteerde slechter, en voor één soort was het zoeken letterlijk zoeken naar een speld in een hooiberg. Bij daglicht viel het nog mee, maar in het donker vol uitlaatgassen en stadslicht was het een verloren zaak.
Hoeveel bloemen zijn afhankelijk van insecten?
Dit gaat niet om kleine aantallen. Ongeveer 75% (!) van de meer dan 240.000 bekende bloemplanten wereldwijd heeft insecten nodig om zich voort te planten. Tijdens het onderzoek werd ook duidelijk dat minstens 70 soorten bestuivers in de problemen zitten — op de rode lijst of bedreigd.
Waarom u zich hier zorgen over zou moeten maken
- Bestuivers zorgen direct voor veel van onze voedselgewassen — minder bestuiving betekent minder fruit, groenten en noten.
- Minder bloemen trekken minder insecten aan, waardoor hele ecosystemen uit balans raken.
- Zonder bestuiving lopen ook onze eigen parken, tuinen en zelfs natuurgebieden in Nederland risico op verschraling.
Kan de zon de schade beperken?
Gelukkig laat het onderzoek zien dat bij daglicht het effect wat afneemt — zonnestralen breken ook NO3-radicalen af. Toch is er reden tot zorg, zeker omdat sommige bestuivers vooral ‘s nachts actief zijn. Een zomeravond op de Veluwe zonder zoemende motten? Laten we eerlijk zijn — dat is geen vrolijk vooruitzicht.
Wat kunnen we doen? Praktische tips voor de toekomst
- Kies voor inheemse planten in je tuin of op het balkon — die trekken lokale bestuivers extra aan
- Vermijd gebruik van pesticiden en kies voor biologisch als het kan
- Ondersteun lokale initiatieven voor schone lucht, bijvoorbeeld via Milieudefensie of de campagne ‘Schone Lucht Akkoord’ van de overheid
- Bespreek biodiversiteit eens aan de eettafel — je staat vaak versteld hoeveel impact kleine acties kunnen maken
Een blik vooruit: hoe nu verder?
Als insecten hun werk niet meer kunnen doen, zijn de gevolgen enorm — voor voedsel, natuur én voor stadse bloemenliefhebbers. De onderzoekers zijn duidelijk: er is meer integraal onderzoek nodig. Misschien is het tijd om opnieuw te kijken hoe we in Nederland omgaan met verkeer, energie en groen in de stad. want zelfs bloemen ruiken anders in 2025 — en dat is ergens een wake-up call.
