Herpes: de meeste mensen denken bij dit virus niet aan innovatie in kankerzorg. Toch zorgt een bijzonder onderzoek uit de VS nu voor een verrassende twist.
Naar schatting heeft zo’n tweederde van de wereldbevolking het herpes simplex-virus type 1 (HSV-1) — vooral bekend van pijnlijke schrale plekjes rond de mond. Vaak ongemakkelijk, soms een taboe. Maar aan de University of Southern California (USC) hebben wetenschappers dit veelvoorkomende virus nu juist ingezet voor het behandelen van agressieve huidkanker, waar bestaande therapieën niet aanslaan.
Nieuw leven voor een oud virus
Binnen een klinisch onderzoek werd HSV-1 genetisch aangepast en samen met het kankermedicijn nivolumab aan patiënten gegeven. De resultaten mochten er zijn: bij ongeveer een derde van de 140 deelnemers krompen de tumoren minstens 30% — bijna één op de zes had zelfs helemaal geen zichtbare tumoren meer.
- HSV-1-virus aangepast zodat het geen koortslip meer veroorzaakt
- Gecombineerd met geïmmuniseerde therapie (nivolumab)
- Toediening direct in tumoren, ook in lever of longen
“Dit biedt perspectief voor patiënten waar conventionele behandelingen tekortschieten — bijna de helft van alle patiënten met uitgezaaide melanoom reageert niet op huidige immunotherapieën,” aldus dr. Gino Kim In, oncoloog bij Keck Medicine (USC).
Wie met gevorderde melanoom leeft, weet hoe risicovol dat stadium is: de kanker is dan uitgezaaid naar bijvoorbeeld lymfeklieren, lever of zelfs hersenen. Vaak wordt gekozen voor immunotherapie, gerichte behandelwijzen of bestraling — maar als niets werkt, blijven de opties beperkt.
RP1 en nivolumab: hoe werkt het precies?
Sinds dit jaar beschouwt de Amerikaanse FDA de behandeling met de aangepaste HSV-1 (RP1) en nivolumab als veelbelovend voor patiënten bij wie immunotherapie geen effect heeft gehad. Nivolumab, bekend van Opdivo, blokkeert een eiwit waarmee kankercellen ontwijken aan het afweersysteem, waardoor dat laatste eindelijk in actie kan komen.
Het idee: RP1 infecteert en vernietigt tumorcellen — maar laat gezond weefsel ongemoeid. Door specifieke genen uit het virus te verwijderen, veroorzaakt RP1 geen koortslip meer. extra aanpassingen zorgen dat het virus het afweersysteem helpt om tumoren nog beter op te sporen en te lijf te gaan.
Zelfs opvallend — bij sommige patiënten verdwenen ook tumoren die níet direct waren geïnjecteerd. de onderzoekers vermoeden dat RP1 effect heeft in het hele lichaam, zelfs bij moeilijk bereikbare uitzaaiingen.
Praktisch: wat betekende het voor patiënten?
RP1 werd direct geïnjecteerd in oppervlakkige én diepere tumoren (zoals in de lever of long). De combinatiebehandeling vond elke twee weken plaats — maximaal acht keer. Wie goed reageerde, kreeg daarna maandelijks alleen nog nivolumab, tot wel twee jaar lang.
Veel deelnemers bleken de therapie verrassend goed te verdragen. Het onderzoek, gepubliceerd in de Journal of Clinical Oncology en gepresenteerd tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de American Society of Clinical Oncology, heeft de internationale medische wereld wakker geschud.
Wat betekent dit voor Nederland?
Nu het onderzoek doorrolt naar fase 3 (meer dan 400 patiënten), groeit de hoop dat deze aanpak ook in Europa navolging krijgt. Voor Nederlandse patiënten met moeilijk behandelbare melanoom biedt dit zeker perspectief. het is altijd goed om te checken bij grote onderzoekscentra, zoals het Antoni van Leeuwenhoek, of vergelijkbare studies hier mogelijk zijn.
Vragen of deelnemen?
Patiënten die interesse hebben in deelname aan het onderzoek in Californië, kunnen contact opnemen met Sandy Tran: [email protected].
Het is zelden zo prettig geweest om een oud virus te herontdekken. Wie had gedacht dat de herpesvirus in 2025 het middelpunt zou zijn van hoopvolle medische innovatie?
