Ooit bang geweest dat je op een dag wakker wordt en hoort dat een asteroïde zo groot als de Euromast onze kant op komt? Goed nieuws: de kans dát zoiets ongezien gebeurt, wordt steeds kleiner.
Recent hebben wetenschappers, gewapend met de nieuwste technologie, maar liefst 27.500 tot nu toe over het hoofd geziene asteroïden in de buurt van de aarde opgespoord. Dat zijn er meer dan alle telescopen ter wereld gezamenlijk in heel 2024 ontdekten.
Een digitale speurneus: hoe werkt deze nieuwe aanpak?
Nederlandse sterrenkunde krijgt er een nieuwe dimensie bij. In plaats van nachtenlang turen door een telescoop — nog altijd een beetje romantisch werk trouwens — analyseert een slim algoritme, het Tracklet-less Heliocentric Orbit Recovery (afgekort: THOR), massa’s oude sterrenhemelfoto’s. Zie het als digitaal detectivespel: kan die ene lichtstip op twee verschillende plaatjes dezelfde ruimtebezoeker zijn?
Zo wist het team tientallen duizenden nieuwe objecten uit onze kosmische tuin te filteren. Het absolute hoogtepunt: ongeveer honderd hiervan zijn near-Earth asteroids, dus ruimterotsen die onze planeet relatief dicht naderen.
Waar zweven ze rond?
- De meeste gevonden asteroïden hangen nog altijd trouw in de hoofdband tussen Mars en Jupiter.
- Maar een deel is op veel kortere, spannendere afstand van de aarde gekomen.
Waarom is deze vondst zo belangrijk?
Ed Lu, directeur van het Asteroïde Instituut — met partners zoals de Universiteit van Washington — omschrijft deze vondst als “een zeeverandering in hoe astronomie wordt gedaan”. En daar kunnen we in Nederland, waar wetenschap en innovatie hand in hand gaan, alleen maar enthousiast over worden.
Het mooie is: geen van de nieuw gevonden kosmische blokken raast direct op de aarde af. Maar, zo benadrukt men: dit soort zoekmethodes helpen om toekomstige potentiële bedreigingen véél sneller te detecteren. Ook al genieten we gerust van een avondwandeling door het Vondelpark — de kans dat we onaangenaam worden verrast, neemt af.
“Een compleet kaartbeeld van het zonnestelsel geeft niet alleen inzicht voor astronomie, maar is ook cruciaal voor planetaire verdediging”, aldus expert Matthew Holman van het Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics in een eerder persbericht.
Traditie versus algoritme: zo speur je naar asteroïden
Waar sterrenkundigen voorheen eindeloos moesten puzzelen met tientallen foto’s van hetzelfde stukje sterrenhemel, onthoudt THOR met behulp van slimme wiskunde én opslaggigant Google Cloud in welke richting een asteroïde verder gluurt. Een paar pixels verschil — en toch dezelfde ruimbewoner. Best indrukwekkend.
Om een idee te geven: het NOIRLab in de VS beheert ruim 412.000 digitale astronomiefoto’s met daarop in totaal 1,7 miljard (!) lichtpuntjes. Met de nieuwe aanpak had THOR in vijf weken alle eerder ongekende objecten eruit gepikt. Dat scheelt koffie én hoofdpijn.
De toekomst: blijft er op tijd keuze over voor een goeie filmavond?
Volgens Mario Jurić, mede-ontwikkelaar van THOR en verbonden aan het UW eScience Institute, “bereiken astronomen de grenzen van wat met huidige technieken mogelijk is.” Dankzij deze digitale versnelling zijn straks niet alleen grote Amerikaanse of Japanse telescopen bepalend, maar kunnen zelfs relatief kleine instituten mee in de race naar de volgende ruimterots.
Momenteel kan THOR ongeveer 80 procent van de asteroïden bijhouden die groter zijn dan 140 meter in doorsnee — dat is net niet de 90% waar men volgens afspraken uit 2005 eigenlijk wil zitten. Dus het werk is nog lang niet klaar.
Eerder dit jaar schampte een asteroïde zo groot als twee RET-bussen (je kent ze wel als je ooit in Rotterdam geweest bent) op slechts 225.000 kilometer langs de aarde. Dichterbij dan de maan. Krijgt u daar toch even kippenvel van? Ik in elk geval wel.
Tot slot: digitalisering heeft z’n prijs. Waar vroeger elke ontdekking het toppunt van romantiek was met een blik omhoog en een notitieboekje, zitten nu veel meer ontdekkingen verstopt tussen de regels code. Maar zeg nu zelf — weten dat er geen steen ongezien voorbij vliegt, slaapt toch nét wat lekkerder.
