Een opvallend hoofdstuk uit de Colombiaanse geschiedenis krijgt een modern vervolg: de overheid is officieel begonnen met de grootschalige sterilisatie van nijlpaarden, afstammelingen van de dieren die in de jaren 80 illegaal door drugsbaron Pablo Escobar naar het land zijn gehaald.
Volgens de milieuautoriteiten zijn onlangs de eerste drie dieren succesvol behandeld – twee mannetjes en één vrouwtje. Het markeert de start van een groot, langdurig project waarbij jaarlijks 40 nijlpaarden gesteriliseerd moeten worden.
Onstuimige nijlpaarden zonder vijanden
Het verhaal begint op Hacienda Nápoles, Escobars privé safaripark vlakbij Medellín – tegenwoordig een lokale trekpleister. Na zijn dood in 1993 verspreidden de nijlpaarden zich snel via omliggende rivieren. Wild, zonder natuurlijke vijanden en met volop voedsel groeide hun populatie explosief. Inmiddels leven er naar schatting 169 dieren in het wild, vooral rondom het Magdalena riviergebied.
Als er niets gebeurt, voorspellen experts dat de populatie zelfs kan uitdijen tot ruim 1.000 dieren in 2035. Geen prettig vooruitzicht voor het lokale ecosysteem, want deze dieren staan officieel aangemerkt als invasieve exoten.
Ingrijpende maatregelen: sterilisatie, verhuizingen en misschien meer
- Jaarlijks zo’n 40 nijlpaarden steriliseren
- Sommige overplaatsen naar andere landen (onderhandelingen lopen nog, met onder andere India en Mexico)
- In uiterste gevallen euthanasie — al roept dat flinke discussie op in Colombiaanse media
Sterilisatie is allesbehalve eenvoudig: een volwassen nijlpaard kan tot drie ton wegen en staat bekend om z’n territoriale, soms ronduit chagrijnige karakter. Ze vangen is al een kunst op zich — vooral nu het veel regent in de regio. Meer gras betekent namelijk meer te eten, waardoor ze minder geneigd zijn zich te laten lokken voor een vangactie.
David Echeverry López van het milieukantoor geeft aan dat vaklui soms urenlang wachten, want één misstap kan fataal zijn. Bovendien brengt elke ingreep risico’s met zich mee: allergische reacties op narcose of zelfs sterfte zijn niet uitgesloten.
Kosten en dilemma’s
De prijs per sterilisatie is pittig — zo’n €9.200 per dier (iets lager dan de schatting van vorig jaar door de koersdaling, typisch zo’n lokaal detail). Voor een overheid met veel prioriteiten geen eenvoudig vraagstuk. Daarnaast houdt het werken aan zo’n project menselijke risico’s in — het team dierenartsen moest eerder al medische hulp inschakelen vanwege een incident met een boze nijlpaardmoeder.
Kleine weetjes: waarom zijn die nijlpaarden zo’n probleem?
- Nijlpaarden verspreiden zich razendsnel omdat ze veel minder natuurlijke vijanden hebben dan in Afrika
- Ze verstoren lokale wateren door modderbankvorming en vreten landbouwgronden kaal
- Lokaal worden ze soms ‘waterkoeien’ genoemd, en menigeen in de regio Puerto Triunfo ziet ze inmiddels als mascotte — anderzijds zorgen ze voor serieuze veiligheidsproblemen
Wat betekent dit voor de toekomst?
Met het hoge tempo van voortplanting is actie geboden. Het sterilisatieplan van de Colombiaanse overheid is ambitieus en roept veel emoties op — niet gek in een land waar zelfs straatkunst in Medellín Escobars nijlpaarden afschildert als stukje cultureel erfgoed. Toch ligt de focus nu vooral op natuurbehoud, veiligheid en het zoeken naar een duurzame balans. Of, zoals een bioloog uit Bogotá het pas stelde: “Voor nijlpaarden is Colombia paradijs. Maar het hoort niet zo.”
