Een reusachtige komeet met karakteristieke ‘horens’ – die door liefhebbers al snel de bijnaam ‘duivel-komeet’ kreeg – heeft opnieuw een uitbarsting gehad terwijl hij onderweg is naar onze planeet. En ja, het is al de tweede keer binnen twee weken.
De komeet, officieel 12P/Pons-Brooks geheten, werd met zijn indrukwekkende explosie vorige week vastgelegd door Elliot Herman uit Arizona. Voor sterrenkijkers klinkt zijn naam niet onbekend – deze professor van de University of Arizona volgt de eigenzinnige ijsreus al sinds de spectaculaire uitbarsting afgelopen zomer, z’n eerste in 69 jaar.
Wat maakt deze uitbarstingen zo bijzonder? Volgens Herman lijken de vulkanische ijsexplosies van 12P steeds frequenter te worden – de laatste op dinsdag 14 november was amper twee weken na de vorige (die met Halloween). Je moet het maar treffen: net wanneer je denkt dat alles rustig blijft, spat de boel weer uit elkaar – bijna als een bevroren blikje cola dat onverwacht openbarst.
12P is niet zomaar een komeet. Het is wat astronomen een ‘cryovulkanische’ komeet noemen. De kern meet zo’n 30 kilometer in doorsnee – dat is ongeveer zo groot als Haarlem of Amersfoort. Ter vergelijking: de Mount Everest haalt niet eens een zesde van die diameter.
- 4 uitbarstingen in 4 maanden tijd
- Soms krijgt de gaswolk (coma) opvallende ‘horens’ – vandaar die duivelse bijnaam
- De helderheid van de explosies verschilt enorm: die op Halloween was wel 100 keer feller dan gemiddeld
Hoe ontstaan die knallende erupties eigenlijk? Door de zonnewarmte hopen zich onder het ijzige oppervlak brokken gas en ijs op. Op een gegeven moment barst die druk los – via scheuren in de korst – en wordt het materiaal de ruimte in geslingerd. Soms ontstaan dan die kenmerkende ‘horens’ in de coma; soms zie je vooral een bolvormige gaswolk.
Tijdens de recente uitbarsting (dus die van half november) waren de bekende horens trouwens minder uitgesproken, al viel de bolvormige gloed des te meer op. Volgens astronomen geen reden voor zorgen: deze komeet komt voorlopig niet in de buurt waar we ons hoofd over hoeven te breken.
Wie alvast zijn verrekijker uit de kast wil halen: volgend jaar (als alles een beetje meezit) wordt 12P het helderst. Het hoogtepunt ligt waarschijnlijk in het voorjaar van 2024, wanneer de komeet relatief dichtbij de aarde staat. Met het blote oog zien wordt tricky – maar met simpele verrekijker of telescoop, gewoon vanuit je achtertuin in Utrecht of Eindhoven, maak je grote kans.
“De kans bestaat dat 12P/Pons-Brooks volgend voorjaar zelfs zonder hulpmiddelen zichtbaar is,” vertelt Teddy Kareta van het iconische Lowell Observatorium. Maar zelfs als dat tegenvalt, zegt hij, is de komeet sowieso goed op te sporen met een goedkope telescoop.
Daarna is het echter weer lang wachten: de volgende keer dat de duivel-komeet z’n opwachting maakt, is ergens in 2095. Niet vergeten dus – want wie weet, heb je na al die hype je verrekijker nog wél liggen.
