Precies op tijd voor het griezeligste seizoen van het jaar: wetenschappers in Utrecht stuiten op een feloranje zak onder water, die eruitziet als iets rechtstreeks uit een sciencefictionfilm – of nou ja, een dinosaurus-ei dat licht geeft.
Wat deze vreemde vondst écht is? Een kolonie mosdiertjes, kleine slijmerige hermafrodieten die zich graag samenklonteren tot zo’n mysterieuze eipod. Maar waarom deze ‘gasten’ ineens massaal in de Utrechtse grachten rondhangen, houdt zelfs de doorgewinterde biologen nog bezig.
Niet gewoon, wel bijzonder
Een fenomeen dat je hier normaal niet vindt, zegt de Utrechtse ecoloog Anne Nijs tegen AD.nl. “Zo’n grote zak ontstaat doordat meerdere diertjes samenleven. Op een gegeven moment vormen ze een kolonie, en tegelijk kunnen verschillende kolonies aan elkaar kleven. Zo’n zak kan makkelijk tot twee meter doorsnee worden – die hecht zich dan bijvoorbeeld aan een drijvend eiland of boomstam.”
- Gemiddelde doorsnee: tót 2 meter (!)
- Meestal vast aan vlotten, spaken van bruggen – of zelfs fietsen in het water (ja, Utrecht)
- Dit is de allereerste keer dat ze in Nederland zijn aangetroffen
De vondst: vrijwilligers zagen de glibberige ballon hangen aan een kunstmatig eiland in de Oudegracht. Volgens kenners kunnen deze ‘zakken’ tot wel twee meter groeien – een opvallend gezicht tussen het drijvend afval en waterplanten.
Onschuldig, maar fascinerend
U hoeft zich geen zorgen te maken: het uiterlijk mag dan wat monsterlijk zijn, kwaad kunnen ze niet. “Ze zijn wel vreemd om te zien – maar gevaarlijk? Helemaal niet,” vult Nijs aan.
Oorspronkelijk komen bryozoën – zo heet de soort officieel – uit de oostkust van de Verenigde Staten. Toch zijn de eerste exemplaren al in 1883 in Duitsland ontdekt. Sindsdien duiken ze steeds verder Europa in.
En de opmars gaat snel: sinds de jaren 90 zie je deze mosdiertjes ineens overal opduiken in West-Europa. In het voorjaar van 2024 doken er zelfs clusters op in de Amerikaanse staat Oklahoma – waardoor bizarre ‘alien egg pod’ complottheorieën snel viraal gingen op sociale media.
Hoe werkt zo’n slijmerig superwezen?
Bryozoën bestaan uit hele kleine dieren met beide geslachten: ze kunnen zichzelf klonen én met andere dieren nieuwe kolonies starten. Niet voor niets zijn er wereldwijd bijna 6.000 verschillende soorten bekend – al hopen we allemaal dat u deze glibberspot liever niet aantreft op uw favoriete zwemplek bij de Vinkeveense Plassen.
Zo herkent u een bryozoënkolonie:
- Sponsachtig, voelt slijmerig aan als gel
- Vaak oranje, groenig of bruin
- Vast aan drijvende objecten of waterplanten
- Kan meters groot worden – soms verrassend snel
Wat nu? Advies voor nieuwsgierige Utrechters
Vindt u zo’n oranje zak in de gracht of plas? Laat hem vooral zitten! Mosdiertjes zijn een teken van schoon water en vormen geen gevaar voor mens of dier. En even eerlijk: wie wil er nu niet kunnen opscheppen over een echte Utrechtse ‘alien encounter’ – gewoon midden in de stad?
Leuk weetje voor op een feestje: de grootste ooit gemeten bryozoënkolonie werd bijna drie meter breed. Zegt u het maar – wie durft er nog te zwemmen?
