Kunt u het zich voorstellen? In het Brookfield Zoo, net buiten Chicago, vond dit jaar iets opmerkelijks plaats: een vrouwtjesepauletthaai heeft een jong gekregen zonder contact met een mannetje. Een zeldzaam staaltje van de natuur waar zelfs de biologen versteld van staan.
Onverwachte geboorte in de dierentuin
Deze epauletthaai woont al sinds 2019 alleen in haar verblijf in het Brookfield Zoo. Volgens het persbericht van de dierentuin is ze sinds haar aankomst niet samen gehuisvest met mannetjes. En toch — op 23 augustus — kroop er opeens een piepkleine haai uit het ei. Dit is pas de tweede keer dat een epauletthaai door onbevruchte voortplanting (‘parthenogenese’) in een officieel goedgekeurde dierentuin werd geboren.
Het allereerste geval vond plaats in het New England Aquarium, toevallig de plek waar de volwassen vrouwtjes van Brookfield Zoo ook vandaan komen.
Wat is parthenogenese precies?
Parthenogenese is een vorm van voortplanting waarbij een vrouwtjesdier zonder bevruchting door een mannetje toch een embryo kan ontwikkelen. Volgens het National Institutes of Health komt dit natuurverschijnsel in de dierenwereld vooral voor bij insecten zoals mieren en bijen, maar bij haaien is het behoorlijk zeldzaam. Op Britannica staat zelfs dat deze vorm van voortplanting bij complexe dieren uiterst sporadisch voorkomt.
Van onvruchtbare tot vruchtbare eieren
De moederhaai arriveerde rond haar derde levensjaar in de dierentuin. Epauletthaaien zijn pas geslachtsrijp rond hun zevende. Vanaf 2022 legde ze elke maand twee tot vier eieren, die normaal gesproken onbevrucht blijven — tot dat ene verrassende ei wél vruchtbaar bleek te zijn.
Het haaitje werd na vijf maanden uitbroeden geboren. Dierverzorgers hielden het jong, net zoals je zou verwachten, aanvankelijk achter de schermen goed in de gaten. Inmiddels is de jongste bewoner ongeveer twee maanden oud en meet tussen de 13 en 15 centimeter. Een volwassen epauletthaai in topconditie haalt zo’n 75 à 90 centimeter — niet verkeerd voor een soort die vooral diep in het wild gedijt.
Hoe nu verder met deze bijzondere haai?
Inmiddels mogen bezoekers de kleine haai bewonderen bij de entree van de Living Coast-expositie. Volgens hoofdverzorger Mike Masellis gaat het goed: “Ons haaitje eet met smaak stukjes capelins, fijngehakte inktvistentakels en ander zeevruchten.” De ervaring van collega’s van het New England Aquarium komt goed van pas — want parthenogenetisch geboren haaien zijn vaak gevoeliger voor hun omgeving en voeding.
“We kijken ernaar uit dat het publiek nu zelf kennis kan maken met deze unieke pup,” laat Masellis weten.
Waarom is de epauletthaai bijzonder?
- Epauletthaaien komen uit warm, ondiep water rond Nieuw-Guinea en Australië —
voor wie ooit bij Diergaarde Blijdorp of Burgers’ Ocean is geweest: daar kun je ze ook spotten. - Ze zijn nachtdieren en kunnen zeldzaam weinig zuurstof verdragen — handig als je ’s nachts door getijdenpoeltjes moet wandelen.
- Met hun borstvinnen ‘lopen’ ze soms letterlijk over de bodem — een fascinerend gezicht volgens kenners.
- Achter hun kop zitten opvallende valse oogvlekken — een evolutionaire truc waardoor ze groter lijken voor hun vijanden. Het ‘epaulet’ verwijst naar de schouderachtige stippen die lijken op insignes.
Slot: Wat betekent dit voor de wetenschap?
Dit soort geboortes — zonder inbreng van een mannetje — geven wetenschappers stof tot nadenken over hoe veerkrachtig (en mysterieus) de natuur soms kan zijn. Misschien ontdekken we de komende jaren met hulp van DNA-tests vaker zulke verrassingen, ook dichter bij huis in Nederlandse aquaria.
Wie weet: loop binnenkort nog eens langs de Living Coast in Brookfield Zoo, of bezoek een lokale topdierentuin en houd een oogje open voor de ‘wandelende’ haai. Want wie dacht dat hij alles wel had gezien in 2025, moet zo’n verhaal echt even met vrienden delen.
