We staan er niet vaak bij stil, maar uw glas melk of plak kaas heeft meer invloed op het klimaat dan je denkt. Uit een verse studie blijkt nu: als we koeien selectief fokken op minder winden — dus minder methaanuitstoot — kunnen we de opwarming van de aarde daadwerkelijk een tik teruggeven.
Onderzoekers van Curtin University Sustainability Policy Institute (Australië) analyseerden 27 onderzoeken en kwamen tot een heldere conclusie: minder gas in de dieren, minder broeikasgassen in de lucht. En dat klinkt zo simpel, dat je je afvraagt waarom we dit niet jaren eerder breed oppakten.
Waarom koeien zo’n groot probleem zijn voor het klimaat
We zijn allemaal opgegroeid met het idee dat boerderijen “natuurlijk” zijn, maar wist u dat landbouw verantwoordelijk is voor al zo’n 10% van alle broeikasgassen in Nederland? Vooral koeien zijn een flinke boosdoener: hun boertjes en winden én de manier waarop we mest beheren, zorgen samen voor een stevige methaanwolk boven weilanden van Friesland tot Zeeland.
Nieuw onderzoek in het vakblad Climate, primeur binnen Europa, wijst erop dat het omzetten van weiland naar bos of moeras het meeste oplevert — maar koeien met minder gas zijn een stuk haalbaarder op korte termijn. Dat sluit goed aan bij gesprekken die nu in Wageningen en op lokale melkveebedrijven volop gevoerd worden.
Fokken op minder methaan: hoe werkt dat dan?
Volgens onderzoeker Merideth Kelliher is het vrij eenvoudig: stel je fokkingenieur past zijn selectiecriteria aan, dan drukt hij blijvend het methaangehalte van de volgende generaties koeien. Sommige runderen blijken sowieso al ‘low emission’ genen te hebben. Die eigenschappen doorgeven via nationaal fokbeleid kan écht verschil maken, zeker als we niet alleen naar de liters melk kijken.
Kelliher benadrukt dat verder onderzoek nodig is — vooral om precies te weten wélke eigenschappen in een koe het gunstigst zijn voor de uitstoot. Een kwestie van geduldig testen, meten en veel data uitwisselen dus, iets waar Nederlandse landbouwuniversiteiten inmiddels bekend mee staan.
Binnenkort zindelijkheidstraining voor kalveren?
Overigens kijken onderzoekers al langer naar creatieve oplossingen voor uitstoot op de boerderij. Potjestraining is bijvoorbeeld niet meer alleen voor peuters: in 2021 slaagde een Duits team erin om melkkoeien te leren plassen op een soort AstroTurf-toilet — de beroemde ‘MooLoo’. Succesvol: koeien leren snel (11 van de 16 deden mee), en per plas die je opvangt voorkom je stikstofuitstoot in de bodem. Niet direct iets voor elk Fries bedrijf, maar het laat zien hoe snel dieren zich aanpassen wanneer er wat lekkers tegenover staat (in dit geval suikerwater, geen stroopwafel).
Wat betekent dit voor Nederland?
- Supermarkten zoals Albert Heijn en Jumbo zetten in hun duurzaamheidsbeleid al stappen richting minder CO2-uitstoot per liter melk.
- Voor boeren lijkt minder methaan per koe een haalbare tussenstap. Sterker nog: een fokprogramma hoeft praktisch geen grote investeringen qua stallen of technologie.
- En wie weet, misschien krijgt u over tien jaar een “klimaatvriendelijk” stempel op uw melk uit Groningen, puur dankzij een koe die zich wat stiller houdt in de wei.
Praktische tips als u een steentje wilt bijdragen
- Kies lokale zuivelmerken, zoals Weerribben Zuivel of Boeren van Amstel, die bekend staan om duurzame initiatieven.
- Let in de supermarkt op keurmerken als On the way to PlanetProof.
- Durf bij de kaasboer eens te vragen naar zijn aanpak voor het milieu — dat gesprek doet soms meer dan je denkt.
Het gekke is: een ‘schone’ koe heeft net zo’n goede smaak. Maar je draagt, zonder overdreven moeite, rechtstreeks bij aan een stuk schonere lucht boven de polder.
