Het afgelopen weekend beleefden kustwandelaars in Devon een behoorlijk vreemd tafereel — een bloedzuigend zeewezen, zo groot als een kleuter, spoelde aan en veroorzaakte behoorlijk wat commotie. Op sociale media doken al snel bizarre vergelijkingen op: was dit het monster uit Frank Herberts “Dune”, of misschien toch gewoon een zeldzaam zeewezen uit onze eigen Noordzee?
Het opmerkelijke dier werd ontdekt door Will Miles, een 26-jarige magazijnmedewerker uit Bovey Tracey. Terwijl hij na zijn werk nog even uitwaaide over het strand, vond hij de griezelige verschijning precies bij de vloedlijn. “Het was haast niet te missen — slank, lang, met een zuignap vol scherpe tanden. Echt iets uit een nachtmerrie,” vertelde Will aan Pen News.
Vergelijkingen met sciencefiction en horror
De foto’s van het dier — met een dun, aalachtig lijf en rijen sikkelvormige tanden die je doen denken aan Pennywise uit Stephen Kings “IT” — leidden tot veel discussie in een Facebookgroep voor natuurliefhebbers. Sommige leden gaven meteen toe: “Ziet eruit als de zandworm uit Dune!” Een ander reageerde: “Ik heb gisteren de film gezien, en dit was precies waar ik aan moest denken.”
Wat bleek het écht te zijn?
Na wat achterdochtig gegoogle en overleg met biologen bleek de waarheid bijna nog verrassender. Het bleek namelijk om een zeelamprei (Petromyzon marinus) te gaan, een oeroude vissoort die leeft van het bloed van andere vissen — en zelfs zoogdieren zoals zeehonden niet schuwt.
Deze Atlantische grootmachten kunnen een meter lang worden! Ze hechten zich met hun schijf vol tanden aan hun prooi en raspen zich vervolgens een weg naar het bloed en weefsel. Het is een fabelachtig effectieve jager, en het geheel doet stiekem best denken aan de ‘inner jaw’ uit Alien — u weet wel, die gruwelijke films uit de jaren ‘80 en ‘90.
Aanvallen op mensen: zeldzaam, maar niet onmogelijk
Nu rijst de vraag: moet u zich zorgen maken tijdens het zwemmen bij Scheveningen of Zandvoort? Gelukkig niet echt. Menselijke slachtoffers zijn zeldzaam, maar er zijn gevallen bekend waarbij een lamprei zich vastzoog aan een zwemmende persoon. Het gevolg? Een pijnlijke beet en — als u pech hebt — een lelijke wond die zonder behandeling kan ontsteken, aldus Weerplaza.
Oude overlevers en lokale uitdagingen
Zeelamprijen staan bekend als anadrome trekkers: ze leven in zee, maar trekken elk seizoen massaal de rivieren op om te paaien, net als zalm — al zijn deze jongens iets minder charmant. Volgens marien bioloog Jarco Havermans brengen jonge lampreien vijf jaar door als filteraars in de rivierbodem, om daarna te migreren en als volwassen parasiet onder meer op kabeljauw, haringen en zelfs walvissen te leven. Uiteindelijk keren ze terug naar zoetwater om zich voort te planten — en daarmee begint de cirkel opnieuw.
Vroeger kwam de zeelamprei veel voor in Nederland en het Verenigd Koninkrijk, maar de soort gaat hard achteruit. Biologen wijzen vooral op slechte waterkwaliteit en barrières in rivieren zoals de IJssel en de Maas, waardoor ze niet meer kunnen paaien.
Invasieve problemen aan de overkant van de oceaan
In de Verenigde Staten veroorzaakt de zeelamprei inmiddels flinke hoofdpijn. Oorspronkelijk uit de Atlantische Oceaan, groeiden hun populaties na migratie naar de Grote Meren uit tot echte plaag — met desastreuze gevolgen voor het lokale ecosysteem. Hier in Nederland mag u blij zijn als u er überhaupt eentje spot!
Moet u zich zorgen maken?
- Lampreien zijn fascinerend, maar vormen nauwelijks gevaar voor mensen.
- Komt u deze vampier tegen? Raak ‘m niet aan zonder handschoenen — een beet kan gemeen zijn.
- Spotten in onze regio is een zeldzaamheid door de slechtere waterkwaliteit en obstakels in rivieren.
Als u weer eens langs het strand loopt en u ziet een onbekend wezen — maak een foto, deel het met een biologische groep en wie weet, misschien gaat uw ontdekking wel viral zoals die van Will Miles.
