Onderzoekers van het Weizmann Instituut voor Wetenschap in Israël hebben iets bijzonders ontdekt: menselijke tranen bevatten een chemisch signaal dat de activiteit in twee hersengebieden die met agressie te maken hebben, verlaagt.
Toen het onderzoeksteam deelnemers zocht, kwamen vooral vrouwen naar voren — het is voor vrouwen tenslotte sociaal geaccepteerder om te huilen, aldus promovenda Shani Agron, die het onderzoek leidde.
Toch dachten de wetenschappers dat tranen — of ze nu van vrouwen komen of niet — bij iedereen hetzelfde effect kunnen hebben.
Bij muizen is het effect bekend: de tranen van vrouwtjes verminderen vechtgedrag bij mannetjes, en bij naakte molratten smeren mannetjes zich zelfs onder met hun tranen om niet door de alfa’s te worden aangevallen. Niet bepaald gezellig, maar wel effectief.
Ook uit ander onderzoek blijkt dat ruiken aan tranen het testosteron bij mannen verlaagt.
“Omdat we eerder al lagere testosteronniveaus zagen bij mannen na het ruiken aan tranen, en omdat tranen agressie bij knaagdieren vermindert, verwachtten we hetzelfde bij mensen. We stonden alsnog versteld van de sterkte van het effect,” vertelt Agron aan Newsweek.
Voor het experiment verzamelden de onderzoekers tranen van zes vrouwelijke vrijwilligers die naar verdrietige films keken. Daarna werden tientallen mannen blootgesteld aan deze tranen of aan een zoutoplossing.
Het verschil? Niet te ruiken of te zien — beiden zijn helder en geurloos.
De mannen deden vervolgens een computertaak die vaker gebruikt wordt om agressie te testen. Ze konden geld verzamelen, maar hun tegenstander probeerde dat af te pakken. Dan kregen ze de keuze: wraak nemen zodat de tegenstander verliest, ondanks dat ze er zelf niets op vooruitgaan. klassiek Hollands dilemma, trouwens.
Wat bleek? De neiging tot wraak nam na het ruiken van vrouwentranen met maar liefst 43,7% af.
Dit lijkt op eerdere resultaten bij knaagdieren. Maar mensen missen een speciaal orgaan in de neus dat geurloze chemische signalen opvangt — zoals knaagdieren dat wel hebben.
Het team ging verder en onderzocht 62 geur-receptoren. Vier daarvan reageerden specifiek op tranen, niet op de zoutoplossing.
Ze sloten proefpersonen ook aan op een MRI-scanner. Wat opviel: na het ruiken van tranen, waren het prefrontale cortex en de anterior insula — de hersendelen die betrokken zijn bij agressie — minder actief.
Waarom zou dit evolutionair voordeel bieden? Prof. Noam Sobel legt uit: “Baby’s kunnen niet zeggen ‘stop, doe me geen pijn’. Ze zijn hulpeloos. Uit overlevingsperspectief is het dus slim als hun tranen agressie onderdrukken.” Utrechtse ouders zullen het herkennen — een huilend kind lokt toch eerder zorg uit dan woede.
Psycholoog dr. Minna Lyons van Liverpool John Moores University noemt de resultaten “opmerkelijk”, maar waarschuwt voor te snelle conclusies.
“In het echte leven kan het anders uitpakken. Bij huiselijk geweld, bijvoorbeeld, lijken tranen soms weinig effect te hebben. Waarom werkt het chemische signaal dan niet?” vraagt Lyons zich af.
Ze concludeert: “De sociale context rond huilen is ontzettend ingewikkeld. Het dempen van agressie is waarschijnlijk slechts één van de vele functies van menselijke tranen.”
