De James Webb Space Telescope heeft opnieuw voor verbazing gezorgd bij sterrenkundigen in binnen- en buitenland. In de diepe ruimte vond men geen planeet of zwarte gat—maar een gigantisch kosmisch vraagteken. Deze merkwaardige ontdekking laat zelfs de meest ervaren wetenschappers aan het hoofd krabben.
Een kijkje in het Vela-sterrenbeeld
Op de woensdag van de zomerweek—terwijl de meeste Amsterdammers genoten van hun koffie op het terras—bracht het Webb-team van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA een foto uit die de digitale sterrenkunde-gemeenschap meteen viral liet gaan. Op de foto: twee jonge sterren, Herbig-Haro 46/47, op ongeveer 1470 lichtjaren afstand in het sterrenbeeld Vela. Ze worden omringd door een schijf van materiaal die ze voedt terwijl ze groeien—een soort kosmische babyvoeding voor sterren.
Maar vlak onder deze jonge lichtpuntjes prijkte een onverwachte verschijning. Op de achtergrond kwam een massief, rood vraagteken in beeld te hangen—alsof het universum zelf raadselachtig naar ons terugkijkt.
Wat is dat rare, rode vraagteken?
Iedereen stelt zich direct dezelfde vraag: wat in hemelsnaam zien we hier? Volgens het Space Telescope Science Institute in Baltimore is het waarschijnlijk een zeer verre galaxy, of misschien zelfs twee interactie-galaxy’s waarbij zwaartekracht een bizarre vorm creëert—de iconische krul van een vraagteken dus.
- Het rode licht suggereert dat het object zich ontzettend ver weg bevindt.
- Er is een kans dat deze structuur voor de allereerste keer door mensenogen is waargenomen.
- De exacte aard? Daar kan alleen vervolgonderzoek uitsluitsel over geven.
De magie van Webb: onze blik reikt verder dan ooit
De James Webb Telescoop is sinds 2022 dé superheld onder de ruimte-observatoria. Met zijn near-infra-roodcamera’s kijkt hij verder dan de vertrouwde Hubble ooit kon—tot wel 13,4 miljoen lichtjaar van ons vandaan. Dit betekent dat Webb ons laat zien hoe het universum er amper 420 miljoen jaar na de Oerknal uitzag—letterlijk de peuterjaren, zeg maar.
Zelfs voor ervaren astronomen van sterrenwachten in Leiden of Dwingeloo is dit vraagteken een primeur. “We hebben dit object waarschijnlijk nooit eerder gezien,” vertelde het team. Meer metingen, bijvoorbeeld via de LOFAR-radiotelescoop in Drenthe, zijn nodig om het raadsel écht te kraken.
Een raadsel, maar geen losse flodder
Matt Caplan, astrofysicus aan de Illinois State University (en gastonderzoeker in Delft in 2024), vertelt dat het ‘dubbele’ uiterlijk van het vraagteken past bij samenvoegende sterrenstelsels. De krul aan de bovenzijde zou bij een groter, verstoord sterrenstelsel kunnen horen terwijl de ‘stip’ een tweede, partnersysteem is.
“Dat soort grillige vormen zien we opeens vaker,” aldus Caplan. “Juist door Webb krijg je beter zicht op chaotische processen ver, ver buiten de Melkweg. Vaak zijn zelfs grillige lobben met gekromde staarten heel normaal bij galactische fusies.”
Wat betekent dit voor Nederland?
Voor liefhebbers van sterrenkijken bij de sterrenwacht in Utrecht, of het jaarlijkse Astrofest in Groningen, is dit een gouden tijdperk. Soms levert Webb niet alleen antwoorden maar vooral nieuwe raadsels. Het stemt bescheiden en nieuwsgierig tegelijk—iets wat we met z’n allen wel kunnen gebruiken in 2025.
- Tip voor thuis: Houd de ESA en NASA social media-kanalen in de gaten voor updates, of bezoek een lokale sterrenwacht voor uitleg van experts.
- Wie weet—mag u binnenkort zelf een glimp opvangen van het volgende raadsel uit de ruimte!
