Kunt u het zich voorstellen — u dwaalt door het mistige Lazzaretto Nuovo net buiten Venetië en ontdekt een skelet met een baksteen stevig tussen de tanden. Het klinkt als een verhaal uit een oude Italiaanse legende, maar dit was precies wat archeologen op het eiland vonden. De vrouw, door lokale mensen destijds gezien als een “vampier”, werd meer dan 400 jaar geleden met opzet zo begraven. Waarom? Om haar te stoppen de doden op te eten.
Het verhaal begint op Lazzaretto Nuovo, dat tijdens de pestgolven in de 16e en 17e eeuw fungeerde als quarantaine-eiland voor besmette Venetianen. Toen archeologen in 2006 massagraven onderzochten, deden ze een opmerkelijke vondst: het skelet van een vrouw, haar kaak verwrongen rond een baksteen — een bizarre, maar niet ongebruikelijke “beschermmaatregel” volgens de bijgelovige normen van toen.
Waarom een baksteen?
Forensisch onderzoeker Cícero Moraes legt uit: destijds geloofde men dat vampiers, nadat ze waren overleden, uit hun graf konden opstaan en zich zouden voeden met de resten van anderen. De baksteen moest de mond blokkeren zodat het “monster” niemand meer kon bijten of besmetten. een praktische oplossing, hoe vreemd het vandaag ook klinkt.
Levend begraven of postuum gestopt?
Met reconstructietechnologie onderzochten Moraes en zijn team: kun je inderdaad een baksteen plaatsen zonder het gebit of weefsels ernstig te beschadigen? Hun conclusie: het was waarschijnlijk gemakkelijker om het te doen nadat de vrouw al was overleden — macaber, maar logisch. Er is zelfs een theorie dat grafrovers het deden, om de ‘vampier’ voor eens en altijd te exorciseren.
Wie was deze vrouw eigenlijk?
Volgens eerdere analyses was de “vampier” een vrouw uit een lager sociaal milieu die de respectabele leeftijd van 61 jaar bereikte — behoorlijk oud voor haar tijd. Haar schedel werd in detail nagemaakt voor de reconstructie, en de onderzoekers gebruikten zelfs piepschuim om met moderne middelen te testen hoe de baksteen precies geplaatst kon zijn.
Vampierangst in de 16e eeuw
- In Europa heerste angst voor ondoden, vooral tijdens grote pestepidemieën
- Bijzonder aan Italië: ze stopten letterlijk stenen of bakstenen in de mond om het “zuigen” te stoppen
- Deze rituelen kwamen vooral voor in massagraven op eilanden als Lazzaretto Nuovo
Wat betekent deze vondst eigenlijk?
Voor een historicus is het fascinerend om te zien hoe praktisch (en creatief) mensen met hun angsten omgingen. De wetenschappers hebben vastgesteld dat het technisch mogelijk was om een baksteen in de mond te plaatsen zonder alles te vernielen — iets dat opvalt als je het skelet in de musea van Venetië nu bekijkt.
Er zijn nog veel vragen. Maar één ding is zeker: in een tijd zonder vaccins of medische kennis, zochten mensen letterlijk naar tastbare manieren om het kwaad af te weren — soms met een simpele baksteen.
Nu ik dit schrijf, denk ik: als je Venetië bezoekt, vergeet dan zeker het Lazzaretto niet! Niet alleen voor de uitzichten — maar ook voor dit soort geheimzinnige verhalen die het eiland zijn karakter geven.
