Een varkensnier in een mens – het klinkt bijna als sciencefiction, maar in 2025 is het werkelijkheid. Chirurgen van NYU Langone Health (VS) slaagden erin een genetisch gemodificeerde varkensnier te transplanteren in een hersendode man. Inmiddels werkt deze nier al meer dan een maand in het lichaam van de patiënt. Dat is, zelfs voor een medisch redacteur als ik, een indrukwekkende mijlpaal.
Wat maakt deze transplantatie uniek?
De transplantatie markeert het langste moment waarop een bewerkte varkensnier functioneert in een mens. Zulke xenotransplantaties – het overplaatsen van organen tussen verschillende diersoorten – werden jaren vooral behandeld als te risicovol, of simpelweg onmogelijk. Nu blijkt: er zijn minder aanpassingen nodig dan gedacht.
- Slechts één genetische wijziging aan het varken was noodzakelijk
- Geen experimentele middelen of apparaten ingezet
- Het onderzoek loopt door tot minstens september 2025
Extra bijzonder: de zus van de patiënt gaf toestemming om het lichaam van haar broer, Maurice Miller, te gebruiken voor dit baanbrekende experiment. Zulke empathie en lef kom je zelden tegen.
Hoe voorkom je afstoting?
Normaal zou het menselijk lichaam zo’n donororgaan meteen afstoten — een zogenoemde ‘hyperacute’ reactie. Door de alpha-gal-gen uit te schakelen in het varken, werd dit mechanisme slim uitgeschakeld. Daarnaast werd de thymusklier van het varken onder de nierschors geplaatst, om het immuunsysteem “rustig” te houden en latere afweerreacties te voorkomen.
De combinatie van deze trucs bewijst zich nu in de praktijk: meer dan een maand werkt de varkensnier alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. bijna te bizar voor woorden.
Waarom is dit relevant voor Nederland?
In Nederland wachten momenteel ruim 1200 mensen op een donororgaan — het liefst gisteren nog. Ook in steden als Amsterdam, Rotterdam en zelfs in Groningen hoor ik de verhalen: leven aan de dialyse, wachten op een telefoontje dat maar niet komt. Hoewel deze xenotransplantaties nog in een vroege fase zitten, biedt het een sprankje hoop.
De onderzoeksleider, dr. Robert Montgomery (zelf ooit een harttransplantatie ondergaan!), benadrukt: “Er zijn gewoonweg niet genoeg menselijke organen. Elk alternatief is welkom.”
Wat betekent dit voor de toekomst?
De onderzoekers slaagden erin het aantal noodzakelijke genetische veranderingen terug te brengen van tien naar slechts één. Daarmee komt een breed toepasbare varkensniertransplantatie echt dichterbij. Volgens Montgomery zijn klinische proeven in de VS en mogelijk Europa slechts een kwestie van tijd.
Belangrijk detail: er worden alleen varkens gebruikt die zijn goedgekeurd door de FDA (de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit). De ploeg wil koste wat kost voorkomen dat nieuwe risico’s ineens levens in gevaar brengen.
- Minder wachtenden op de transplantatielijst
- Mogelijk lagere zorgkosten door minder dialyse
- Nieuwe ethische en sociale discussies – bent u er klaar voor?
Handige weetjes en praktische tips
- Blijf op de hoogte van ontwikkelingen: het Radboudumc deelt regelmatig updates over transplantatie-innovaties.
- Bent u geregistreerd als donor? Check het in uw persoonlijke omgeving op donorregister.nl (ik moest zelf ook het wachtwoord opnieuw instellen — typisch, toch?)
- Praat met uw huisarts bij chronische nierschade. Er zijn steeds meer behandelopties, zelfs buiten transplantatie om.
Tot slot
Dat een varkensnier in een mens functioneert – wie had het vijf jaar geleden durven voorspellen? Misschien praten we in 2030 bij de bakker op de hoek over dit als doodnormaal nieuws. Tot die tijd verdient dit soort onderzoek alle aandacht. En misschien – heel misschien – betekent het straks een tweede leven voor duizenden mensen hier in Nederland.
